ترجمه فارسی به انگلیسی؛ موانع و مشکلات

کم و بیش کلیه افرادی که به نگارش زبان فارسی تسلط دارند با کسب دانش نسبی در یک زبان بیگانه و داشتن تخصص در چند زمینه علمی قادر خواهند بود متون مختلف را از زبان مبدا (source language) به زبان مادری خود ترجمه کنند. اما کمتر کسی قادر است از زبان مادری خود به زبانی دیگر ترجمه­ ای ارائه دهد که از دیدگاه متکلامان زبان مقصد (target language) قابل فهم، عاری از اشکالات دستوری، متناسب با ساختار زبان مقصد، و بهره­ مند از گزینش صحیح واژگان باشد. در مقاله پیش رو به برخی دلایل بروز این مشکل نگاهی اجمالی انداخته شده و برخی از روش­های مرتفع کردن آن ارایه می­گردد. ذیلاً فرض می­شود زبان مادری مترجم فارسی و زبان مقصد انگلیسی است.

مشکلات موجود در راه ترجمه فارسی به انگلیسی

 فردی که سال­های سال در ایران زندگی کرده و از کودکی با زبان مادری خود سر کار داشته است، پس از گذراندن دوره­های نگارش و ویرایش و تمرین و ممارست فراوان قادر خواهد بود جملاتی قابل درک و استاندارد ارائه دهد که حتی المقدور فاقد اشتباهات عمده باشد. فرد مذکور پس از آنکه از نگارش متن فارغ شد این توانایی را دارد تا از منظر یک فارسی­ زبان به مرور و بررسی متن نوشته شده بپردازد. چنین شخصی در صورت بهره­ مند بودن از دانش زبان انگلیسی، و طبیعتاً تسلط به زمینه ی تخصصی متنی که پیش رویش است، می­تواند ترجمه­ای مخاطب­پسند ارائه دهد. شاید مهم­ترین دلیل موفقیت چنین مترجمی در کسب رضایت خواننده این است که زبان مادری وی (mother tongue) با زبان مادری مخاطب یکی است و قاعدتاً قادر است زیبایی و قابل درک بودن متن را از منظر مخاطب بسنجد و ارزیابی کند.

همانطور که می­دانیم، هم در ترجمه انگلیسی به فارسی و هم در ترجمه فارسی به انگلیسی، مترجم می­بایست برای کلیه کلمات، عبارات، و اصطلاحات معادل­هایی شایسته در زبان مقصد پیدا کند که علاوه بر انتقال صحیح مطلب مخاطب ­پسند نیز باشد. به نظر می­رسد این کار همانطور که در بالا گفته شد برای مترجم انگلیسی به فارسی آسان­تر باشد، زیرا وی در اثر سال­ها زندگی در سرزمین مادری به صورت خودآگاه و ناخودآگاه با زبان و ادب فارسی آشنایی دارد و راحت­تر می­تواند منظور نویسنده را به زبان مقصد برگرداند. 

اما ترجمه فارسی به انگلیسی دشواری­های مخصوص به خود را دارد. مترجم فارسی به انگلیسی می­بایست تلاش کند جملاتش تا حد امکان با ساختارهای زبان انگلیسی همخوانی داشته باشد، واژگانی که گزینش می­کند معنای دقیق واژگان فارسی را منتقل کند، ترکیب­هایی بسازد که زیبا و معمول باشند، برای تعبیرهای عامیانه (slangs) و گاه ضرب­المثل­ها (proverbs) برگردان­های صحیح بیابد، و در نهایت گزینش کلمات را با توجه به معانی ضمنی آن­ها انجام دهد. تمام اینها، مخصوصا برای شخصی که در کشورهای انگلیسی­زبان زندگی نکرده است چالش­های بزرگی را در پی دارد.

به عقیده بسیاری از اساتید فن، مترجم فارسی به انگلیسی، برای عبور از این موانع، در حین ترجمه باید خود را از قید و بند ساختار زبان فارسی برهاند و تلاش کند مفاهیم را با ساختار انگلیسی منتقل کند؛ به عبارتی دیگر، می­بایست از دید یک انگلیسی زبان به متن نگاه کند.

نگاه کردن به متن از دید یک انگلیسی­ زبان

 هنگام ترجمه از زبان مادری به زبان بیگانه، بزرگترین مانعی که باید از آن عبور کرد، علاوه بر مشکلات معمول در راه ترجمه، نگارش جملات به همان سبک و سیاقی است که یک انگلیسی­زبان به نگارش زبان مادری خود می­پردازد. البته، بدون شک دست یافتن به این هدف اگر غیرممکن نباشد بسیار مشکل و نیازمند سال­ها مطالعه، تمرین و ریاضت است.

هنگام ترجمه از فارسی به انگلیسی، می­بایست مترجم خود را در جایگاه فردی انگلیسی­زبان (native) قرار دهد و بر روی این موضوع تامل کند که «اگر آن فرد درصدد بود آن مطلب را به انگلیسی سلیس و روان بنویسد چگونه به انجام این امر مبادرت می­کرد.» بدین منظور شخص باید حائز ویژگی­های متعددی باشد و از جنبه­های مختلف تسلط نسبی بر زبان مقصد داشته باشد.

نوشتن جملات با توجه به ساختار زبان مقصد

 از آنجا که هر زبان ساختار منحصر به فردی دارد، اولین نکته در ترجمه فارسی به انگلیسی تلاش برای نوشتن جملات با ساختار انگلیسی است – یعنی منتقل کردن مفاهیم و معانی با ساختار زبان مقصد. بدین منظور ابتدا باید معانی جملات فارسی را، پس از چند بار مرور جمله، به خوبی درک کرد. سپس همان معانی را مطابق با صرف و نحو زبان مقصد به روی کاغذ آورد. در مرحله بعد، باید جمله انگلیسی را چندین و چند بار مرور کرد تا اطمینان حاصل شود جمله نوشته شده حائز معیارهای زبان مقصد است.

به علاوه، همانطور که پیش­تر گفته شد، باید در مورد این موضوع که یک انگلیسی زبان ممکن است این جمله را به چه نحوی بنویسد لحظه­ای درنگ کرد.

مثلا؛ در ترجمه جمله زیر:

«روز دوشنبه قیمت نفت به پایین ترین حد ظرف 30 سال گذشته رسید.»

ممکن است مترجم بنویسد:

The oil price reached the lowest level in the last 30 years on Monday.

اما با مراجعه به منابع معتبر مانند سایت­های خبری می­توان دید که انگلیسی زبان­ها مفهومی را که از جمله فارسی برداشت می­شود به گونه­ای دیگر به روی کاغذ می­آورند:

Oil prices fell to a 30-year low on Monday.

همانطور که گفته شد، در ترجمه از فارسی به انگلیسی، بعد از درک مفهوم باید جمله را با ساختار زبان مقصد نوشت و سپس آن را از دید یک انگلیسی زبان بررسی کرد

اخبار مرتبط:

چگونه یک مقاله ی تخصصی را ترجمه نمایییم؟

چیستی ترجمه همزمان و راهکاری برای مترجمان همزمان

روش اصولی یادگیری زبان خارجی

اصطلاحات بسیار پرکاربرد و idiom در زبان انگلیسی سری دوم

اصطلاحات بسیار پرکاربرد و idiom در زبان انگلیسی سری اول

آشنایی با اصطلاحات مشاغل به زبان انگلیسی

برچسب: ترجمه كردن متن فارسي به انگليسي